Społeczność akademicka Wydziałów Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki oraz Wydziału Form Przemysłowych Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie wyraża stanowczy sprzeciw wobec realizacji współczesnej windy w obszarze głównej klatki schodowej zabytkowego budynku przy ul. Smoleńsk 9 – miejsca o wyjątkowej wartości historycznej, będącego częścią naszego wspólnego dziedzictwa. Niniejszym wyrażamy również protest wobec treści opublikowanych na stronie internetowej ASP, dotyczących planowanej inwestycji.
Podkreślamy, że w pełni rozumiemy i popieramy potrzebę zapewnienia dostępności, w tym budowę windy, jednak zdecydowanie sprzeciwiamy się lokalizacji tej inwestycji w najbardziej reprezentacyjnym i historycznym fragmencie budynku.
Treść naszego stanowczego sprzeciwu wobec lokalizacji windy w głównej klatce schodowej gmachu ASP przy ul. Smoleńsk 9 przekazaliśmy JM Rektorowi w dniu 25 czerwca 2025 roku. Listy podpisane przez kilkadziesiąt osób zostały przekierowane również do wybranych Urzędów i Organizacji odpowiedzialnych za ochronę zabytków.
W naszej opinii, dalece niestosowna jest treść artykułu zamieszczona w dniu 2 lipca br. na głównej stronie internetowej ASP, Budowa windy w budynku ASP przy ul. Smoleńsk 9 – działania na rzecz dostępności, prowadzone w porozumieniu i pod nadzorem WUOZ, w którym całkowicie pominięto istnienie poważnego sprzeciwu wobec sposobu wdrażania inwestycji.
Publikacja tego artykułu – następująca po wcześniejszym upublicznieniu zarówno samego protestu, jak i przedstawieniu merytorycznych argumentów, wyrażonych podczas zorganizowanego kilka godzin wcześniej przez Panią Kanclerz spotkania z pracownikami ww. Wydziałów – budzi poważne wątpliwości co do intencji i sposobu prowadzenia komunikacji. Działanie to zakrawa na formę manipulacji. Dajemy temu wyraz niniejszym wpisem.
Poniżej pełna treść naszego protestu.
Społeczność Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie składa na ręce JM Rektora prof. Andrzeja Bednarczyka stanowczy i jednoznaczny protest i sprzeciw w sprawie montażu windy w westybulu budynku przy ul. Smoleńsk 9.
W mijającym tygodniu, tj. w dniu 16 czerwca 2025 roku Dziekani Wydziału Form Przemysłowych dr hab. Barbara Widłak, prof. ASP i Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki dr hab. Jarosław Adamowicz, prof. ASP odbyli spotkanie z JM Rektorem ASP prof. Andrzejem Bednarczykiem oraz Panią Kanclerz Moniką Wiejaczką, w obecności projektanta. Spotkanie odbyło się na prośbę JM Rektora w sprawie inwestycji zamontowania windy osobowej w świetle głównej klatki schodowej budynku przy ul. Smoleńsk 9. Spotkanie było pierwszym i jednocześnie jedynym przekazem informacji przez władze uczelni o tej inwestycji od blisko roku i było jednoznacznym przekazaniem informacji o podjętych decyzjach na podstawie uzyskanych pozwoleń urzędu Małopolskiego Konserwatora Zabytków jak i pozwolenia budowlanego.
Budynek przy ul. Smoleńsk 9, który jest własnością Akademii, jest obiektem zabytkowym wpisanym do Rejestru Zabytków i to na właścicielu obiektu spoczywa odpowiedzialność za jego stan. Warto podkreślić, że nieprzeciętne wartości technicznych i estetycznych rozwiązań jakimi dysponuje cały gmach obliguje Akademię nie tylko do prawidłowego użytkowania (utrzymania i dostosowywania do współczesnych potrzeb) ale przede wszystkim do niedziałania na szkodę, w tym na szkodę wartości estetycznych, pierwotnie zachowanej struktury rozwiązań przestrzennych. Westybul i cały główny ciąg komunikacyjny budynku jest jednym z najcenniejszych historycznych przykładów tego typu rozwiązań w budynkach użyteczności publicznej w Krakowie i to na Akademii Sztuk Pięknych spoczywa odpowiedzialność ochrony tych najcenniejszych wartości.
Dziekani ww. Wydziałów podczas spotkania jednoznacznie wyrazili swój sprzeciw wobec prowadzonych prac bez konsultacji ze społecznością akademicką oraz pominięciem i ignorowaniem sygnałów ze strony gremiów działających na rzecz ochrony zabytków Krakowa. Mowa tu o dyskusjach, które były podejmowane w ramach spotkań i wymiany myśli Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa jak i Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, oraz listów składanych do JM Rektora. Opinia jaką składał dr Zbigniew Beiersdorf w spawie odstąpienia od inwestycji w klatce schodowej, wskazała inne możliwe, korzystne i funkcjonalne rozwiązania. Pismo zostało złożone do JM Rektora 3 marca 2025 r., a wcześniejsze, dwukrotnie do Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (8 października 2024 oraz 23 grudnia 2024 r.). Koncepcje dr Zbigniewa Beiersdorfa powstawały przy wcześniejszych konsultacjach z pracownikami Wydziałów Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki oraz Form Przemysłowych biorąc pod uwagę zarówno zachowanie oryginalnych i unikatowych elementów wystroju budynku jak i użyteczną funkcjonalność wielopoziomowej klatki schodowej oraz dostępu do pracowni i pomieszczeń jak również potrzebę dostosowania budynku dla osób z niepełnosprawnościami. O sprawie informowany był również dyrektor Biblioteki Głównej ASP (co potwierdza lista adresatów ww. listu). Na żadne z tych pism Pan dr Zbigniew Beiersdorf nie otrzymał odpowiedzi, a Dziekani i społeczność Akademii nie była o niczym informowana, ale co ważniejsze nie podjęto z nami żadnych rozmów.
W opinii Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, których strukturę twarzą konserwatorzy dzieł sztuki, historycy sztuki, artyści i badacze posiadający stosowne kompetencje do dyskusji etycznych i merytorycznych oraz podejmowania decyzji, najkorzystniejszym rozwiązaniem byłaby koncepcja windy zewnętrznej w przewężeniu łączącym budynek frontowy z holami na poszczególnych piętrach oraz (zintegrowaną oficyną) budynkiem tylnym, od strony podworca. Koncepcja taka pokrywa się ściśle z przedłożoną przez dr Zbigniewa Beiersdorfa.
Biorąc pod uwagę powyższe jesteśmy głęboko zaniepokojeni perspektywą zniszczenia wyjątkowego, reprezentacyjnego wnętrza, zabytkowego budynku byłego Muzeum Techniczno-Przemysłowego i zmuszeni jesteśmy zaprotestować przeciwko obecnym działaniom prowadzonym przez obecne Władze Akademii Sztuk Pięknych.
Wraz z niniejszym pismem składamy podpisany przez pracowników WKiRDS protest.
Kraków, 18 czerwca 2025