Zapraszamy do zapoznania się z relacją dotyczącą zajęć dydaktycznych z przedmiotu Konserwacja i Restauracja Malowideł Ściennych, które każdej jesieni odbywają studenci V roku WKiRDS. Na szczęście, w tym roku zajęcia udało się przeprowadzić jeszcze przed wprowadzeniem ograniczeń dotyczących działań edukacyjnych.

Opracowała: mgr Regina Główczak

Pałac Ciechanowice znajduje się na terenie Dolnego Śląska, w powiecie kamiennogórskim, w gminie Marciszów, w miejscowości Ciechanowice. Obecnie właścicielem jest Sudeckie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych, którego właścicielem jest Pan Andrzej Meller. Jego staraniem Pałac Ciechanowice z roku na rok nabiera dawnego blasku. Jest to budowla w stylu późnobarokowego klasycyzmu, lecz jej historia sięga prawdopodobnie średniowiecza. Podczas prac remontowych w 2010 roku natrafiono na ślady malowideł, które datowane są w przedziale od XVI do XIX w. Studenci Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w Krakowie od kilku lat uczestniczą w zajęciach dydaktycznych organizowanych we wnętrzach Pałacu, co stanowi istotny element edukacji przyszłych konserwatorów. Nieoceniony jest kontakt z oryginalnymi malowidłami, który kształtuje studentów pod kątem ich przygotowania do samodzielnej oraz twórczej pracy pod katem technicznej i estetycznej konserwacji dzieł sztuki.

W październiku 2020 roku odbyły się w Pałacu zajęcia dydaktyczne studentów V roku, o specjalizacji konserwacja i restauracja malarstwa, pod kierunkiem dr hab. Grażyny Schulze-Głazik, prof. ASP oraz mgr Karoliny Molgi. Studenci, którzy wzięli udział w zajęciach to Józefina Maria Barlik, Aleksandra Boratyńska, Kamil Janik, Dagmara Mikler, Aneta Mistarz, Kornelia Paczkowska, Robert Polanowski, Justyna Samborska, Teresa Wąsowicz, Weronika Wężyk, Matylda Zielińska oraz Lidia Żurek.

Wystrój wnętrz Pałacu stanowi bogata dekoracja malarska. Najcenniejsze malowidła pochodzą z XVI wieku i przedstawiają sceny figuralne i ornamentalne z elementami iluzjonistycznymi oraz licznymi niemieckimi inskrypcjami. W październiku studenci pracowali w dwóch pomieszczeniach, w których znajduje się dekoracja renesansowa i barokowa. Na zdjęciu przedstawiona jest architektoniczna dekoracja malarska, która została odsłonięta spod późniejszych nawarstwień. Widoczne są liczne nasieki, czyli ubytki w warstwie zaprawy. Ich rolą było zwiększenie przyczepności warstw dodawanych podczas późniejszych przekształceń wnętrza.

W październiku 2020 roku prace prowadzone były w dwóch salach na pierwszym piętrze Pałacu. Zadaniem studentów było przeprowadzenie kompleksowych prac przy malowidłach, takich jak odsłanianie spod późniejszych nawarstwień, wykonanie iniekcji podtynkowych w celu zwiększenia przyczepności osłabionej warstwy zaprawy, uzupełnienie ubytków warstwy zaprawy i uzupełnienie ubytków warstwy malarskiej.

Odsłanianie i doczyszczanie malowideł jest bardzo ważnym etapem prac oraz wymaga precyzji i cierpliwości. Konserwator jest osobą, która ma najbliższy kontakt z dziełem sztuki. Od niego zależy, jak wiele wartościowej materii zabytku zostanie ocalonej.

Kolejnym etapem prac jest uzupełnienie ubytków warstwy malarskiej. Wykonuje się je w celu uczytelnienia kompozycji przedstawienia oraz jego prawidłowej interpretacji.

Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej wykonywane są w formie odróżnialnej od oryginału. Zwykle jest to znak graficzny w postaci kreski lub kropki. Często elementem uzupełniania ubytków jest częściowa rekonstrukcja malowidła, czyli odtworzenie nieistniejących fragmentów. W swojej praktyce konserwatorzy często stają przed pytaniem o zasadność odtwarzania brakujących elementów malowideł. Argumentem przemawiającym za rekonstrukcją jest zwykle chęć przywrócenia pierwotnego i całościowego założenia artysty.

Opracowała: mgr Regina Główczak, asystentka w Pracowni Konserwacji i Restauracji Malowideł Ściennych