To rozwarstwienie roku akademickiego na semestr „rzeczywisty” i semestr „wirtualny” widoczne jest na wystawie końcoworocznej. W pierwszym semestrze studenci realizowali swoje zadania tak, jak w latach poprzednich. W drugim Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki stanął przed bezprecedensowym zadaniem przestawienia swojej działalności na zupełnie inne tory. Praktyka konserwatorska, tak bardzo osadzona w materialnej sferze dzieła sztuki, przy wejściu w świat wirtualny napotyka przeszkody nieznane np. sztuce cyfrowej czy przedmiotom projektowym, dla których jest to naturalne środowisko. Naszym Pracowniom udało się jednak odpowiedzieć na to wyzwanie, wykorzystując informatyczną infrastrukturę Akademii i własną kreatywność.

Przede wszystkim postawiliśmy na wykłady online, których zakres i liczbę zwiększyliśmy w stosunku do dotychczasowej praktyki. Część ćwiczeń została zmodyfikowana pod kątem nauczania zdalnego, a pozostałe zadania praktyczne zostały zrealizowane po powrocie do wydziałowych pracowni. Nasza Katedra Sztuk Pięknych prowadziła konsultacje przy powstających obrazach, rysunkach i rzeźbach, wychodząc naprzeciw studentom z utrudnionym dostępem do Internetu i umożliwiając kontakt telefoniczny.

Jak co roku na wystawie końcoworocznej prezentujemy dokumentację fotograficzną studenckich zajęć terenowych z konserwacji malowideł ściennych, prowadzonych w zabytkowych kościołach i pałacach Dolnego Śląska w minionym roku akademickim. Tym razem można również zobaczyć film zapowiadający akcję ratowania malowideł w zrujnowanej kaplicy kościoła p.w. św. Wawrzyńca w Rapocinie, zainicjowaną przez studentów V roku i prowadzoną we współpracy z Politechniką Krakowską. Część projektowa tego działania powstała w ramach zajęć w Pracowni Projektowania Konserwatorskiego.

W ramach wystawy końcoworocznej zamieściliśmy również fotografie z IV Międzynarodowej Studencko-Doktoranckiej Konferencji Konserwatorskiej zorganizowanej przez Koło Naukowe WKiRDS, Samorząd Studentów Wydziału Konserwacji oraz Samorząd Doktorantów ASP im. Jana Matejki w Krakowie w dniach 6-8 listopada 2019 roku. Drugą prezentowaną na wystawie inicjatywą Koła Naukowego WKiRDS był cykl wykładów gościnnych, m.in. o praktykach muzealnych za granicą, konserwacji sztuki cyfrowej w kontekście konferencji Media Art Preservation MAPS2020 czy spotkanie z Panem Filipem Gawlińskim dotyczące ochrony architektury drewnianej.

Zapraszamy na stronę Wydziału Konserwacji do obejrzenia przygotowanego przez nas materiału ilustrującego przekrojowo zmagania studentów w roku akademickim 2019/2020.

Komitet organizacyjny wystawy:
dr Aleksandra Hola,
dr Irma Pawelska,
mgr Oskar Hanusek,
mgr Filip Pelon,
mgr Wawrzyniec Woźniak

Program zajęć w Pracowni Konserwacji i Restauracji Malowideł Ściennych realizowanych dla studentów II roku obejmuje wprowadzenie do specjalistycznej problematyki podejmowanej przez Pracownię. W ramach wykładów omawiane są zagadnienia z zakresu rozpoznania budowy obiektu, jego stanu zachowania, przyczyn zniszczeń oraz stosowanych materiałów konserwatorskich. Podczas ćwiczeń studenci pracują przy spreparowanych malowidłach, co stanowi przygotowanie do późniejszych prac w terenie. Zakres przeprowadzonych zabiegów obejmuje odsłonięcie malowideł spod późniejszych nawarstwień i uzupełnienie ubytków warstwy zaprawy. Podsumowanie prac stanowi dokumentacja konserwatorska w formie pisemnej, dokumentacja fotograficzna oraz rejestry stanu zachowania i przeprowadzonych zabiegów.

W związku z zaistniałą sytuacją oraz koniecznością zdalnego nauczania, wykłady w semestrze letnim ubiegłego roku akademickiego prowadzone były on-line, a ćwiczenia odbyły się w skróconym wymiarze godzin. Pomimo tych niedogodności udało nam się zrealizować i zakończyć zakres ćwiczeń przewidzianych dla studentów II roku. Kolejnym etapem będzie uzupełnianie ubytków warstwy malarskiej, realizowane na III roku studiów.

W pierwszym semestrze ćwiczenia prowadzone w Pracowni Przenoszenia i Rozwarstwiania Malowideł Ściennych polegają na zdjęciu kursowego malowidła ściennego, powstałego wcześniej w ramach zajęć Pracowni Technologii i Technik Malarskich Mineralnych. Studenci przechodzą przez wszystkie etapy procesu, od wykonania prób i założenia licowania po osadzenie malowidła na nowym podłożu. W ten sposób mogą przećwiczyć postępowanie przed drugim semestrem, kiedy mają już do czynienia z prawdziwymi dziełami sztuki. Ćwiczenie to można zobaczyć na filmie zaprezentowanym poniżej.

W drugim semestrze dla studentów przygotowano zdjęte w ubiegłym roku malowidła Marcina Maciejowskiego z krakowskiego Pięknego Psa oraz malowidła Władysława Trebuni-Tutki z Suchego k. Poronina. Konserwacja sztuki współczesnej jest bardzo ważnym elementem wśród rozmaitych działań Pracowni. Wyzwania jej towarzyszące rozciągają się od nowych technik i technologii artystycznych po kwestie etyczne.

W obliczu pandemii koronawirusa i konieczności pracy zdalnej plan działań na drugi semestr musiał zostać zmodyfikowany. Szybko reagując na zaistniałą sytuację, Pracownia wprowadziła wykłady online, poszerzając ich zakres o tematy dodatkowe. Specjalny wykład gościnny wygłosił też prof. Edward Kosakowski, wieloletni Kierownik Pracowni. Studenci otrzymali zmodyfikowane zadanie polegające na zaprojektowaniu postępowania konserwatorskiego przy przenoszeniu wybranych malowideł ściennych z przestrzeni miejskiej. Każde z wybranych malowideł stanowiło innego rodzaju wyzwanie, przez swoją nietypową technologię, stan zachowania, umiejscowienie czy wymyśloną na potrzeby zadania niecodzienną przyczynę przenoszenia. Dzięki udostępnionej dokumentacji fotograficznej, zadanie to mogło zostać wykonane zdalnie. Ćwiczenia praktyczne w drugim semestrze musiały zostać ograniczone do wąskiego wycinka działań przy wcześniej wspomnianych malowidłach współczesnych.

W roku akademickim 2019-2020 w Pracowni Dokumentacji zajmowaliśmy się sztuką współczesną – w pierwszym semestrze inwentaryzowaliśmy mało znane wśród krakowian malowidła-graffiti Pomarańczowej Alternatywy, ruchu artystycznego, który zapoczątkowany został we Wrocławiu przez Waldemara Fydrycha zwanego Majorem. W Krakowie zachowały się dwa malowidła Alternatywy przedstawiające najbardziej kojarzony z tym ruchem motyw – krasnale. Jeden krasnoludek zamieszkał na kamienicy przy placu Inwalidów, a trzy inne na elewacji kamienicy przy ul. Św. Tomasza. Ruch Pomarańczowej Alternatywy na trwałe wpisał się w historię sztuki, doczekał się naukowych opracowań i wystaw. Nasze inwentaryzacje mają na celu nie tylko zachowanie tych malowideł dla przyszłych pokoleń, ale także przypomnienie mieszkańcom miasta, że w Krakowie spotkania ze Sztuką można spodziewać się na każdym rogu.

Drugi semestr zmusił nas do pracy zdalnej, co naturalnie wprowadziło nieco zamieszania, ale nie było bardzo trudne – nasze zajęcia i tak w dużej mierze odbywają się przed ekranem komputera, a materiał do pracy zebraliśmy w pierwszym semestrze lub nawet rok wcześniej.

W czasie pandemii zajmowaliśmy się muralem reklamowym Miraculum autorstwa Jana Suchowiaka, który znajduje się na bocznej elewacji kamienicy przy ul. Worcella w Krakowie. W poprzednim roku zespół Koła Naukowego Wydziału Inżynierii Środowiska i Geodezji UR wykonał inwentaryzację fotogrametryczną malowidła, na tej podstawie w tym roku studentki naszego wydziału podjęły próbę opracowania Rejestru Stanu Zachowania muralu. Ze studentkami specjalności konserwacji rzeźby inwentaryzowaliśmy kamienicę zaprojektowaną przez Jana Sasa Zubrzyckiego, mieszczącą się przy al. Słowackiego w Krakowie – w pierwszym semestrze powstała fotogrametria i rejestr stanu zachowania, a w drugim inwentaryzacja rysunkowo-pomiarowa. Ponadto studenci II roku wykonali inwentaryzacje nagrobków z cmentarza rakowickiego, a studenci V roku próbowali swoich sił w pracy nad cyfrowymi rekonstrukcjami gotyckich malowideł z kościoła pw. św. Bartłomieja w Modliszowie.

Prezentowany na wystawie film oraz zdjęcia dotyczące studenckiej akcji ratunkowej malowideł ściennych w zrujnowanej kaplicy w Rapocinie stanowią jedno z ćwiczeń, wykonywanych w drugim semestrze w 2020 r. W ramach tego zadania studenci podzieleni na trzy zespoły opracowywali interdyscyplinarne projekty konserwatorskie, które następnie prezentowali online na warsztatach z udziałem zaproszonych specjalistów spoza uczelni. Projekt dotyczący akcji ratunkowej w Rapocinie realizowany we współpracy z Wydziałem Inżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej i Koła Naukowego Konstrukcji Drewnianych „KORNIKI”, stanowi zadanie wyjątkowe. Nie tylko dlatego, że akcja ratowania zagrożonych malowideł została zainicjowana oddolnie przez studentów, ale także dlatego, że projekt jest od początku faktycznie realizowany. Będzie kontynuowany już po zakończeniu roku akademickiego, a efektem starań zespołu zaangażowanych w akcję ratunkową studentów, będzie zdjęcie ze ścian w formie transferów pozostałości XVIII-wiecznych malowideł.

Powodzenie przedsięwzięcia było możliwe dzięki finansowemu wsparciu Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Kulturowego KON-FEDERACJA.

„Sztuka w czasach zarazy”

Wydawać by się mogło, że twórczość artystyczną można uprawiać w zaciszu domowym, niezależnie od niepokojów, w tym takich jak globalne zagrożenie epidemiologiczne — oczywiście pod warunkiem, że możemy zapewnić sobie poprawną egzystencję i stworzyć dogodne warunki do pracy, co może być wielce kłopotliwe, a czasem wręcz niemożliwe. Niezależnie od tego czy takie zredukowane warunki pracy pozwalają na realizację ambitnych zamiarów artystycznych czy jedynie ich namiastki, można pocieszać się faktem, że artysta nie jest skazany, w takich nadzwyczajnych warunkach, na milczenie i przymusowe bezrobocie.

Uczelnia została zamknięta praktycznie z dnia na dzień, w pracowniach zostały rozpoczęte zadania, a nawet farby i inne narzędzia do pracy. Wszyscy obudzili się następnego dnia z poczuciem bezradności, niepewności i samotności, szybko doceniając walory utraconej „normalności”. W tych okolicznościach musieliśmy stworzyć warunki do pracy, które zapewnią możliwość artystycznej aktywności. Teraz, z perspektywy kilku minionych miesięcy i po zamknięcia roku akademickiego mogę powiedzieć, że nasi studenci przeszli tę trudną próbę doskonale.

Powstały znakomite prace, zaskakujące doborem środków, jakością i pomysłowością. Pedagodzy naszej katedry zaproponowali tematy do zadań i zdalnie konsultowali powstające prace używając do tego wszystkich możliwych środków — szczęśliwie współczesna technologia okazała się w tym przypadku bardzo pomocna. Biorąc pod uwagę obfitość powstałych prac prezentujemy efekty tych działań niezwykle skromnym zestawem licząc, że uda się w nadchodzącej, oby normalnej, bliskiej przyszłości doprowadzić do wystawy „Sztuka w czasach zarazy”, która pokaże większą perspektywę i umożliwi prezentację prac, które zasługują na upublicznienie, również jako dowód, że artystyczną duszę trudno uwięzić.

prof. Łukasz Konieczko

Prace z Pracowni Studium Rzeźby realizowane w cyklu zdalnym z 2 semestru roku szkolnego 2019/2020. Wysiłkiem pedagogów i studentów pracownia Studium Rzeźby w miarę możliwości wykonała swój program. Studenci pracowali bez dostępu do pracowni akademickiej. Każdy organizował sobie warunki do pracy we własnym zakresie. Jak wiemy zorganizowanie profesjonalnej pracowni rzeźbiarskiej w czasie panującej pandemii koronawirusa nie jest łatwe. Niemniej jednak efekty naszej artystycznej działalności są zadowalające.

Oto kilka studenckich prac z tego okresu.

Zajęcia terenowe studentów II-V roku w obiektach zabytkowych stanowiące element programu dydaktycznego z Konserwacji i Restauracji Malowideł Ściennych, odbyły się w czerwcu oraz październiku 2019 roku na Dolnym Śląsku. Prace oraz badania konserwatorskie prowadzono w pięciu obiektach:

Pałac w Ciechanowicach
Prace konserwatorskie przy malowidłach ściennych z XVI i XVIII wieku w sali nr IV na piano nobile pałacu polegały na konsolidacji odspojeń tynku, uzupełnianiu ubytków tynku oraz ubytków warstwy malarskiej.
Udział w zajęciach wzięli studenci II i V roku: Ewa Krasodomska, Ewa Paciora, Gabriela Biś, Patrycja Rudecka, Anna Dyrak, Justyna Machnik, Klara Cichoń, Olga Vaitkus, Katarzyna Kudyba, Alicja Puzio, Joanna Pietrzyk, Uta Hanusek, Maria Zając, Renata Palka, Katarzyna Witalis, Karol Lis, Sebastian Klocek, pod kierunkiem: dr hab. Grażyny Schulze-Głazik prof. ASP, dr. Pawła Bolińskiego, dr Anny Forczek-Sajdak, mgr Karoliny Molgi.

Kościół pw. św. Mikołaja w Doboszowicach
Badania konserwatorskie nawarstwień ściennych w prezbiterium kościoła były realizowane przez studentów III roku: Józefinę Barlik, Aleksandrę Boratyńska, Kamila Janika, Dagmarę Mikler, Anetę Mistarz, Kornelię Paczkowską, Roberta Polanowskiego, Justynę Samborską, Teresę Wąsowicz, Weronikę Wężyk, Matyldę Zielińską, Lidię Żurek, Olgę Pawluk (stypendystkę Gaude Polonia) pod kierunkiem: dr Anny Forczek-Sajdak, mgr Karoliny Molgi.

Kościół pw. śś. Jerzego i Wojciecha w Kłodzku
Prace konserwatorskie polegały na odsłanianiu, oczyszczaniu i zabezpieczaniu malowideł ściennych z 1764-1765 roku w kaplicy pw. Św. Antoniego Padewskiego oraz wykonaniu prób zdjęcia ze ściany mozaiki w formie transferu, jako świadka XX-wiecznej aranżacji wnętrza kaplicy.
W zajęciach uczestniczyli studenci II i III roku: Aleksandra Boratyńska, Marta Hirschfeld, Monika Janowiec, Zuzanna Kozak, Dagmara Mikler, Kornelia Paczkowska, Justyna Samborska, Teresa Wąsowicz, Lidia Żurek, pod kierunkiem: dr Doroty Białek-Kosteckiej, mgr Karoliny Molgi.

Kościół pw. św. Bartłomieja w Modliszowie
Prace konserwatorskie prowadzono przy gotyckich malowidłach ściennych w nawie kościoła oraz XVI-wiecznym stropie. Polegały na uzupełnianiu ubytków tynku oraz warstwy malarskiej na ścianach nawy, a także rozpoznaniu i odsłanianiu dekoracji patronowej stropu.
Udział w zajęciach wzięli studenci II, III i IV roku: Józefina Barlik, Kamil Janik, Aneta Mistarz, Robert Polanowski, Alicja Puzio, Stefaniya Shershen, Weronika Wężyk, Maria Zając, Matylda Zielińska, Olga Pawluk (stypendystka Gaude Polonia), pod kierunkiem: dr. Marcina Błaszczyka.

Kościół pw. św. Jadwigi Śląskiej w Kłobuczynie
Prace konserwatorskie dotyczyły dekoracji malarskiej ściany tęczowej kościoła. Polegały na odsłanianiu i zabezpieczaniu malowidła z początku XX wieku ze sceną Golgoty.
W zajęciach uczestniczyli studenci II i IV roku: Zuzanna Borek, Sebastian Klocek, Anna Litwin, Oliwia Małuch, Renata Palka, Katarzyna Witalis, pod kierunkiem: dr hab. Grażyny Schulze-Głazik prof. ASP.

Na początku roku akademickiego 2019/2020 uwaga członków Koła Naukowego skupiona była na organizacji listopadowej konferencji. W dalszej części semestru zimowego odbyło się kilka wykładów gościnnych dla studentów WKiRDS m. in. na temat zabytkowej architektury drewnianej, zagranicznych praktyk muzealnych i konserwacji sztuki cyfrowej. Odbył się również spacer dotyczący historii sztuki Krakowa na temat kaplic kopułowych pod opieką dr hab. Pawła Pencakowskiego, prof. ASP.

Semestr letni zapowiadał się ciekawe: wyjścia na tymczasowe wystawy w krakowskich muzeach, seria warsztatów konserwatorskich m. in. przy współpracy z firmą Remmers, objazd naukowy do Pragi. Wydarzenia te nie odbyły się z powodu pandemii Covid-19. Jednak, sytuacja stopniowo się poprawia, dlatego zarząd Koła Naukowego planuje organizację wydarzeń bezpiecznych w obecnych czasach m. in.: wyjścia do muzeów w kameralnych grupach i spotkań online. Pierwszym tego typu wydarzeniem był pokaz online z usuwania werniksów przy pomocy Evolon CR, prowadzony przez Justynę Kędziorę, który początkowo planowany był jako warsztaty, ale w wersji zdalnej również cieszył się dużym zainteresowaniem studentów WKiRDS.

Autorka tekstu: Justyna Machnik

Najważniejszym wydarzeniem planowanym przez Koło Naukowe WKiRDS na rok akademicki 2019/2020 była 4th International Student Conference of Conservation and Restoration of Works of Art. Konferencja ta odbyła się w dniach 6-8 listopada 2019 roku w auli ASP przy Placu Matejki 13 w Krakowie. Przygotowania do tego wydarzenia rozpoczęły się już w październiku 2018 roku, a Open Call w kwietniu 2019. Spośród licznych zgłoszeń wybrano 25 referatów oraz przygotowano 2 sesje posterowe.

Językiem konferencji był język angielski, co dało jej międzynarodowy zasięg. Udział w wydarzeniu wzięło ponad 250 uczestników, w tym 52 prelegentów z 38 ośrodków akademickich i uniwersyteckich z całego świata m. in.: z Belgii, Kanady, Chorwacji, Czech, Francji, Niemiec, Grecji, Węgier, Włoch, Portugalii, Rosji, Serbii, Hiszpanii, Syrii, Ukrainy, Wielkiej Brytanii oraz Tajwanu. Nie zabrakło przedstawicieli z polskich ośrodków akademickich: Krakowa, Warszawy, Torunia i Wrocławia.

Łącznie odbyło się 5 paneli: konserwacja rzeźby, konserwacja sztuki współczesnej, panel na temat rzemiosła i obiektów archeologicznych oraz dwa panele na temat konserwacji malarstwa. Ponadto w ramach konferencji zorganizowano wizyty w pracowniach konserwatorskich Wydziału Konserwacji ASP, Parafii Mariackiej, oddziału MNK w Sukiennicach oraz Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych MNK, a także spacer po starym mieście z komentarzem z zakresu historii sztuki dr hab. Pawła Pencakowskiego, prof. ASP i dwa spacery konserwatorskie prowadzone przez Bożenę Boba Dygę oraz Piotra Białko.

Motywem identyfikującym wydarzenie był Ołtarz Mariacki. Na zakończenie konferencji uczestnicy zostali zaproszeni do kościoła Mariackiego, gdzie wysłuchali prelekcji dr hab. Jarosława Adamowicza na temat trwającej konserwacji ołtarza Wita Stwosza oraz mieli możliwość obejrzenia go z bliska.

Organizatorem konferencji było Koło Naukowe WKiRDS, przy współpracy z Samorządem WKiRDS oraz Samorządem Doktorantów ASP. W komitecie organizacyjnym projekt koordynowali: Katarzyna Feć-Sfora, Paulina Węgrzyn, Maria Zając, Karol Lis, Paulina Krupa, Monika Rościszewska, Wiktoria Lasek i Oliwia Małuch. Konferencja zyskała szeroki zasięg, o czym świadczą liczne Patronaty m.in. Patronat Honorowy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, bazyliki Mariackiej, Muzeum Narodowego, ZPAP, patronat medialny TVP3 Kraków i Radia Kraków. Sponsorem wydarzenia była Firma Keim. W czasopismach Renowacje i Zabytki oraz Jak – czasopismo bardzo kulturalne ukazały się artykuły o konferencji napisane przez Justynę Machnik oraz Oliwię Małuch. Na portalu społecznościowym facebook.com prowadzona była i jest nadal strona https://www.facebook.com/2MKSKiR, która dzięki działalności osób zaangażowanych w konferencje w krótkim czasie zyskała prawie 1 000 polubień, posty związane z konferencją udostępniane były prawie 2 000 razy, a zbiorcza ilość wejść na nie sięga 50 000 kliknięć.

Planowana jest V edycja konferencji na rok 2022.

Autorki tekstu: Katarzyna Feć-Sfora i Justyna Machnik

W dniach 5 lipca – 6 września 2020 w zamku w Pieskowej Skale należącym do Państwowych Zbiorów Sztuki odbywa się wystawa prezentująca kopie dzieł sztuki wykonywane przez studentów w pracowniach Katedry Technologii i Technik Dzieł Sztuki. Prezentowane prace pochodzą ze zbiorów Archiwum Wydziału, gdzie są gromadzone najlepsze prace studentów.